‘’Tanısan Seversin, Seversen Korursun!’’: Sürpriz Kutusu oyun setlerinin içerik üreticisi Merve Yıldızözü Çetin ile Geri dönüşüm ve Sürdürülebilirlik faaliyetleri üzerine konuştuk.

Sürdürülebilirlik temel olarak çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlar olmak üzere 3 bileşenden oluşur. Çevresel sürdürülebilirlik ekosisteme ve doğal kaynaklara zarar vermeden insanların ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlar. Geri dönüşüm ise çevresel sürdürülebilirliğin önemli bir unsuru olarak karşımıza çıkar. Geri dönüşüm, kullanılan malzemelerin yeniden işlenerek ve geri kazanılması anlamına gelir. Bu sayede yeni ürünlerin üretiminde doğal kaynaklara duyulan ihtiyaç azalır.Çevresel sürdürülebilirlik için geri dönüşüm, doğal kaynakların korunmasının yanı sıra enerji tasarrufu da sağlar.

Peki geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik faaliyetlerini çocuklara aşılamak için nasıl bir yol izlemeliyiz?

Marmara Üniversitesi Fizik bölümü mezunu ve Usturlab Eğitim firmasında İçerik geliştirme direktörü olarak görev yapan Merve Yıldızözü Çetin çalıştığı firma ile birlikte geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik faaliyetlerinin her yaştan bireye aşılanması gerektiğini düşünerek çeşitli atölyeler, oyunlar ve kitaplarla bu konuda yol göstermeyi amaçlamış ve önemli adımlar atmışlardır.

Geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik oldukça hassas olunması gereken bir durum. Her ne kadar yetişkin alışkanlığı olarak görülse de çocukluktan aşılanması gereken konular. Oyunlar ile çocuklara bir şeyleri aşılamak daha kolay ve etkili. İçerik üreticisi Merve Yıldızözü Çetin ile nasıl bir yol izlememiz gerektiğini ve çocuk yaşta aşılamanın önemini konuştuk. Lütfen bu tarz konularda araştırma yaparak ilerleyiniz.

1.     Sürpriz Kutusu oyununu üretirken neyi hedeflediniz?

 Sürpriz Kutusu etkinlik kitleri 6 yaş ve üzeri çocuklar için dört farklı konseptte geliştirilmiştir. Bilim, sanat, doğa ve tasarım konseptli kitler TRT Çocuk’ta yayınlanmış ve büyük ilgi görmüş Sürpriz Kutusu programının lisanslı ürünüdür. Bu kitleri geliştirirken temel hedefimiz, çocuklara eğlenceli ve etkileşimli bir şekilde geri dönüşüm bilinci kazandırmaktı. Oyunun içinde barındırdığı birbirinden eğlenceli “kendin-yap” ve videolu etkinliklerle öğrenme sürecini daha keyifli hale getirmek istedik. Çocukların sürdürülebilir yaşam alışkanlıklarını küçük yaşta kazanmaları için onları teşvik eden bir deneyim sunmayı amaçladık.

 2.     Üretim aşamalarınız neler?

Üretim sürecimiz, öncelikle fikir geliştirme, etkinlik geliştirme ve konsept tasarımlarla başladı. Sürpriz Kutusu programının tüm bölümlerini izledik ve farklı konseptteki etkinlikleri kategorize ettik. Bilim, tasarım, doğa ve sanat temalı dört farklı kit üretmeye karar verdik. Etkinliklerin sadece geri dönüşümü öğretmesini değil aynı zamanda çocukların el becerilerini, ince motor gelişimini, hayal gücü, sorun çözme, sabır, çevre bilinci, doğa sevgisi, tasarruf, genel kültür gibi konularda gelişimini desteklemesini istedik. Bu kapsamda içerik geliştirme, tasarım, yayın ekiplerimiz ile iş birliği içinde kitlerin hem öğretici hem eğlenceli hem de estetik olarak şık görünmesi, uygun maliyetli ve erişilebilir olması üzerine çalıştık. Ardından prototip aşamasında çocuklarla testler yaparak geri bildirimler topladık. Üretim sürecinin yerel üreticilerle çalışarak minimum atık prensibiyle hareket ederek oyunu hayata geçirdik.

3.     Üretim sürecinde geri dönüşüme ne kadar ölçüde dikkat ettiniz?

Üretim sürecimizde geri dönüşüme büyük önem verdik. Ürün boyutlarımızı mümkün olduğunda malzemeden fire vermeyecek şekilde ayarlayarak israf etmeden malzemelerden en fazla verimi almaya çalıştık. Kullanılan karton, kağıt, elektronik vs. malzemelerin büyük bir kısmını geri dönüştürülebilir malzemeler kullanmaya dikkat ettik. Ayrıca ambalajlama sürecinde minimum atık çıkartmaya odaklandık.

4.     Bu oyunun sürdürülebilirliğe bir faydası var mı, varsa faydası nedir?

Evet, Sürpriz Kutusu etkinlik kitleri sürdürülebilirliğe önemli katkılar sağlıyor. Öncelikle, çocukların geri dönüşüm ve ileri dönüşümün önemini kavrayarak günlük hayatta uygulamaya geçmelerine yardımcı oluyor. Aile içinde geri dönüşüm ve ileri dönüşüm alışkanlıklarını yaygınlaştırarak toplumda sürdürülebilir bir yaşam kültürü oluşturmayı destekliyor.

5.     Geri dönüşümü bu çağda oyun ile aşılamak sizce ne kadar etkili bir yöntem?

Geri dönüşümü ve bunun yanı sıra ileri dönüşümü “kendin yap” konseptli bir etkinlik kiti ile eğlenceli ve uygulamalı olarak öğretmek, çocukların dijital dünyadan uzaklaşarak somut deneyimlerle öğrenmelerini sağlar. Dijital materyaller genellikle tek yönlü bir etkileşim sunarken, bu tür fiziksel kitler çocuklara dokunma, birleştirme, üretme ve sonuçları doğrudan gözlemleme fırsatı tanır. Ellerini kullanarak bir şeyler oluşturmak, çocukların yaratıcılıklarını geliştirirken problem çözme becerilerini de destekler.

Ayrıca, fiziksel etkinlik kitleri çocukları ekrandan uzaklaştırarak motor becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur ve aile bireyleriyle birlikte zaman geçirerek sosyal etkileşimlerini artırmalarına olanak tanır. Bu bağlamda ebeveynlerin de tercih edeceği bir yöntemdir. Dijital dünyada anlık geri bildirimle motive olan çocuklar, bu kitler sayesinde daha sabırlı olmayı ve süreç odaklı çalışmayı deneyimler. Bu nedenle, eğlenceli ve uygulamalı bir öğrenme deneyimi sunan fiziksel etkinlik kitleri, dijital materyallere kıyasla daha kalıcı ve etkili bir farkındalık yaratır.

6.     Çocuklara başka hangi yollarla geri dönüşüm aşılanabilir?

Geri dönüşümü çocuklara aşılamak için en etkili yollardan biri de doğada yapılan aktivitelerdir. Bizim bu bağlamda sloganımız “Tanısan Seversin, Seversen Korursun”. Bu nedenle çocukların geri dönüşüm bilinci kazanması için öncelikle doğayı tanıması, sevmesi ve sonra neden koruması gerektiğini idrak etmesi gerekir. Zaten bunları yapan bir çocuk doğayı korumak için gerekli adımları kendisi uygulayacaktır. Çocukların doğada çokça vakit geçirmesi ve doğayı tanıması, insanı doğanın bir parçası olarak görmesi gerek.

 7.     Geri dönüşüm için başka çalışmalarınız var mı?

Evet, geri dönüşüm konusunda farklı projeler üzerinde de çalışmalar yürütüyoruz. Yakın zamanda “Atıksızya” adında bir kutu oyunu tasarladık ve ürettik. Bu oyun sayesinde çocukların geri dönüşüm süreçlerini ve atık türlerini eğlenceli bir masa oyunu aracılığıyla öğrenmelerini hedefledik.

Ayrıca, kurucumuz Sümeyye Ceylan, “Dünya Ortak Evimiz” kitabının yazarlarından biri. Geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik konularında farkındalık oluşturmak isteyen çeşitli kurumlarla iş birlikleri yaparak farklı ürün ve projeler geliştiriyoruz.

Bir öndeki soruda bahsettiğim doğa etkinlikleri bağlamında, 2012 yılından bu yana yürüttüğümüz ve bu alanda öncü projelerden biri olan Orman Kaşifleri ile çocuklardan yetişkinlere kadar geniş bir yaş grubuna yönelik doğada uygulamalı keşif etkinlikleri gerçekleştiriyoruz. Tabiat Okulu projemizle de bu aktiviteleri destekleyerek doğayla iç içe öğrenme fırsatları sunuyoruz. Geri dönüşüm farkındalığının oluşması için en temelde doğayı tanıma ve saygı duyma bilincinin oluşması gerektiğini düşünüyoruz.